ارتقاء سلطانیه به شهرستان/ لزوم توجه ویژه به صنعت گردشگری این منطقه

به گزارش خبرنگار مهر، محمد رئوفی نژاد استاندار زنجان در مصاحبه مطبوعاتی خود خبر خوشی برای شهروندان سلطانیه ای داشت که سالها منتظر شنیدن آن بودند و این خبر" ارتقا شهر سلطانیه به شهرستان" بود.

شهر سلطانیه را همه با گنبد عظیم سلطانیه آن می شناسند، گنبدی که همانند نگین فیروزه ای درخشان در مسیر جاده منتهی از شرق کشور به زنجان خود را نمایان می کند شهری که توانایی توسعه و پیشرفت را با حفظ ظاهر سنتی و میراث تاریخی خود دارد. بی شک شهر سلطانیه در طی سالهای اخیر نقش مهم و اساسی در زمینه گردشگری استان زنجان ایفا کرده به گونه ای که این امر موجب شده است توجه ویژه به پتانسیل های گردشگری این شهر صورت بگیرد.

مطرح بودن سلطانیه به عنوان یک شهر موجب شده بود به لحاظ اختصاص اعتبارات عمرانی و سایر اعتبارات این شهر به حق طبیعی خود نرسد به گونه ای که در  اختصاص اعتبارات در قالب یک شهر نمی توانست این شهر را به جایگاه مدنظر در زمینه توسعه ای برساند و روندی را ایجاد می کرد که در قالب آن علی رغم وجود پتانسیل مطلوب توسعه ای شهر سلطانیه نتواند به وضعیت مطلوب خود برسد.

تلاش های ذوالقدر بخشدار این شهر در زمینه عمران و آبادنی و معرفی هرچه بیشتر سلطانیه در طی سالهای اخیر موجب شده شهر سلطانیه در مسیری تازه که نوید توسعه و پیشرفت را می داد گام بردارد. این فرایند در قالب های مختلف خود را نشان داد و موجب شد مسئولان استان به خصوص استاندار زنجان توجه ویژه به این شهر داشته باشند. بی شک شهر سلطانیه تنها می تواند با اتکا به پتانسیل های گردشگری خود حرف های زیادی برای گفتن داشته باشد و بتواند با تبدیل شدن به قطب گردشگری در کشور و حتی منطقه خاورمیانه گردشگران زیادی را از نقاط مختلف به خود جلب کند.

نگاهی به تاریخ شهر سلطانیه و روند ساخت این شهر خود یکی از مهمترین دلیل در زمینه تاریخی و گردشگری بودن این شهر است.

به گواهی منابع تاریخی موجود، شهر سلطانیه نخستین بار در دوره ایلخانان مغول بنا شد. آنان پس از استقرار در ایران و انتخاب تبریز به عنوان پایتخت، دشت وسیع و سرسبز سلطانیه کنونی را برای شکار و گذران ییلاق انتخاب کردند بدین‌ ترتیب این محل قنقوراولانگ یعنی شکارگاه شاهین نامیده می‌شد.

اما از هنگامی که ارغون چهارمین ایلخان مغول بر تخت نشست، تصمیم گرفت در این محل شهری بنا کند بنابراین دستور داد قلعه‌ای با طول باروی 12 هزار گام از سنگ تراشیده بسازند.

پس از درگذشت وی به سال ۶۱۹ جنازه وی در محل همین شهر ناتمام دفن شد و پسر وی غازان‌خان کوشش دیگری برای تکمیل و آبادانی این شهر انجام نداد و در عوض به احداث شنب‌غازان در نزدیکی تبریز پرداخت.

اوج شکوفایی شهر در زمان اولجایتو است. وی از سال ۷۰۲ق کار ساخت شهر را از سر گرفت و برای انجام این کار بسیاری از هنرمندان، صنعت‌گران و بازرگانان را به این شهر کوچاند و این محل از این پس سلطانیه – محل شاه‌نشین – نامیده‌شد.

اولجایتو دستور ساخت بارویی به طول سی هزار گام را داد و امر کرد تا آرامگاه با عظمتی درون این بارو برایش ساخته‌شود. بدین‌ترتیب بنای باشکوهی ساخته شد که امروزه گنبد سلطانیه نامیده می‌شود و سومین گنبد بزرگ جهان به حساب می‌آِید. برخی عقیده دارند که اولجایتو این بنا را به آرامگاه امامان شیعه اختصاص داده بود و قصد داشت تا پیکر مطهر امام علی(ع) و امام حسین(ع) را به این محل انتقال دهد که با مخالفت علمای شیعه مواجه شد.

می‌توان این نظر را پذیرفت که گنبد سلطانیه هم از این دسته بناها بوده و اولجایتو آن را به قصد آرامگاه خود بنا کرده‌است. در درون باروی شهر علاوه بر این عمارات بناهای دیگری چون مسجد، دارالضیافه، دارالسیاده، دیوان‌خانه و کاخ سلطنتی وجود داشته است. همچنین اولجایتو به هر یک از بزرگان دستور داده بود تا محله‌ای به نام خود در شهر بنا کنند. خواجه‌رشیدالدین فضل‌الله و چلبی‌اوغلو از افرادی بودند که در سلطانیه محله‌ها و عماراتی ساختند. مجموعه مقبره و خانقاه چلبی‌اوغلو دراین دوران ساخته شد که در ادامه درباره هویت شخص مدفون، دست‌اندرکاران ساخت و... بررسی تفصیلی صورت گرفته‌است.

در سال ۷۱۰ق کار ساختمانی شهر سلطانیه پایان گرفت و این شهر پس از تبریز بزرگ‌ترین شهر ایلخانان گردید اما با مرگ اولجایتو به سال ۷۱۶ ق تمامی افرادی که به سلطانیه کوچ داده‌شده‌بودند، آن‌جا را ترک گفتند. پس از آن در حمله تیمور به سال ۷۸۶ق بسیاری از بناهای شهر نابود شدند و با به حکومت‌رسیدن میرانشاه پسر تیمور، به دستور وی بسیاری از آثار و ابنیه سلطانیه خراب شد.

در دوره صفویه با آنکه از اهمیت پیشین شهر کاسته شده‌بود، باز یکی از منزلگاه‌های مهم میان راه تبریز و ییلاق پادشاهان این سلسله به شمار می‌آمد. در این زمان جهانگردانی چون اولئاریوس، شاردن، تاورنیه و... از این شهر دیدن کرده و توصیفاتی از آن ارائه داده‌اند.

اما مقبره ملاحسن کاشی - یکی از آثار باقیمانده در این شهر – از ابنیه این دوره‌است که در اواخر قرن دهم قمری (حدود سال ۹۷۳) ساخته‌شده‌است. برخی صاحب مزار را از علمای حکمت الهی در زمان شاه اسماعیل صفوی می‌دانند و برخی وی را هم‌عصر سلطان محمد خدابنده دانسته‌اند که مسجد و مدرسه‌ای در شهر داشته‌است؛ بنا به شکل کوشکی هشت‌ضلعی است که در گذشته باغی در اطراف آن وجود داشته‌است.

با توجه به تاریخی بودن شهر و تاکید و توجه حساسیت ویژه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور  در خصوص این شهر راهکارهای خاصی در این زمینه می تواند مورد توجه قرار گیرد توسعه ساخت و ساز در خارج از حریم تاریخی شهر سلطانیه، ایجاد زیر ساخت های گردشگری برای گردشگران داخلی و خارجی در قالب سنتی که بتواند محیط و اصالت تاریخی شهر را نشان دهد می تواند شهرستان سلطانیه را در کنار حفظ حریم تاریخی خود به عنوان یک شهر گردشگر پذیر نمونه مطرح کند. در این میان شهرستان سلطانیه می تواند نقش مهمی در زمینه صنعت و کشاورزی استان زنجان داشته باشد قرار گرفتن این شهرستان در مسیر ترانزیت زنجان - تهران به عنوان یک مزیت نسبی مطرح باشد تا این شهرستان نوپا در کنار جایگاه ویژه گردشگری در زمینه توسعه صنعتی و گردشگری نیز به عنوان یک نقطه قابل توجه ایفای نقش کند.

در زمینه عمران شهری سلطانیه باید در مسیری حرکت کرد که شهر با حفظ اصالت تاریخی خود نوعی جذابیت را برای گردشگر و مسافر ورودی ایفا کند مجموعه نهادهای دخیل در زمینه عمران شهری می توانند با بهره گیری از قابلیت های موجود تاریخی به گونه ای فعالیت کنند که شهر سلطانیه نمای بهتر و مطلوب تری را نسبت به آنچه که دارد، داشته باشد.

گزارش از زهرا مقدمی